W dniach 16-17 lutego 2023 r.  w Brukseli odbyło się posiedzenie Cogeca. Tematy, które zostały poruszone dotyczyły najbardziej wrażliwych kwestii sektora rolniczego i spółdzielczego.

Agnieszka Maliszewska, wiceprzewodnicząca Cogeca, podczas dyskusji zgłosiła kwestię utworzenia koalicji, celem uzyskania poparcia dla idei zwiększenia wysokości progów  zakupów interwencyjnych.

Zebrani podkreślali fakt wzięcia pod uwagę, iż mamy różne spółdzielnie i w różnych krajach wygląda inaczej kwestia opłacalności produkcji mleka. Nie wszędzie mamy do czynienia z  dużym kryzysem. Najbardziej poszkodowane dziś wydają się kraje takie jak Polska, Litwa czy Estonia.

Znacznie lepiej sytuacja ma się w krajach tzw. Starej Europy. Dla przykładu w Hiszpanii rolnicy, producenci mleka otrzymują  bardzo wysokie ceny za mleko.

Sytuacja gospodarcza w Niemczech  jest bardzo dobra, natomiast inne kraje borykają się z problemem np. pokrycia kosztów produkcji.

Kryzys, wojna, ptasia grypa, itd., to wszystko wpływa na trudności związane z produkcją rolną w Europie – podkreślali uczestnicy spotkania. Nie powinniśmy dramatyzować, ale ważne jest, aby rozmawiać o obecnej sytuacji.

Niemcy mają stabilną sytuację na rynku mleka. Nie rozumieją dlaczego Polska  ma takie ceny i dlaczego narzeka na aktualną sytuację?

Opinie krajów ws. rynku mleka:

PL, RU – kontrola korytarzy solidarnościowych dla UA.

LT, Estonia, PL – kraje, w których produkcja mleka spadła.

LT – dostarczają mleko za darmo, bo cena surowego mleka spadła o 50%.

LT – rolnicy potrzebują interwencji ws. masła i innych produktów.

LT – jeśli zniszczymy produkcję mleka to będzie początek wielkiej katastrofy.

EFSA miała opublikować informacje dotyczące raportu do końca marca nie zrobiła jeszcze tego, nie uwzględniła również kwestii społeczno-ekonomicznych.

Poważnym problemem, który także może przełożyć się na sektor mleczarski jest kwestia transportu żywych zwierząt – również drogą morską.

Niemcy i Holandia chciała zakazać całości transportu żywca, podobnie organizacje prozwierzęce.

KE stoi na stanowisku, że chętnie zniesie zgodę na ubój, ale zdaniem Copa Cogeca  jest to mało prawdopodobne.

W Danii ludzie chcą bardziej proaktywnego podejścia do hodowli zwierząt.

DE chce ograniczyć transport do 8 h, szczególnie na ubój.

Prowadzone były też rozmowy na temat unijnego budżetu promocyjnego, który zdaniem Copa Cogeca musi być utrzymany.

Wymiana poglądów z panem Giacomo Mattino, kierownikiem działu Dyrekcji Generalnej ds. Rynku Wewnętrznego, Przemysłu, Przedsiębiorczości i MŚP Komisji Europejskiej (dział ds. żywności, sprzedaży detalicznej i zdrowia) na temat roli spółdzielni rolnych na jednolitym rynku oraz przedstawienie komunikatu „Plan przemysłowy Zielonego Ładu na miarę epoki neutralności emisyjnej”

1 lutego Komisja Europejska przedstawiła komunikat „Plan przemysłowy Zielonego Ładu na miarę epoki neutralności emisyjnej”. Inicjatywa ta jest odpowiedzią UE na amerykańską ustawę o redukcji inflacji, która zawiera ważne środki finansowe, aby wesprzeć gospodarkę. Plan przemysłowy Zielonego Ładu opiera się na czterech filarach:

• przewidywalnym i uproszczonym otoczeniu regulacyjnym z ustawą o neutralności emisyjnej przemysłu
• szybszym dostępie do wystarczających zasobów przemysłowych
• umiejętnościach
• otwartym handlu dla odpornych łańcuchów dostaw.

DG Grow przedstawi główne elementy tej inicjatywy skupiając się na możliwościach dla spółdzielni rolnych. Może odbyć się dyskusja na temat znaczenia jednolitego rynku UE, który w 2023 r. obchodzi swoje trzydziestolecie.

Perspektywy zaprezentowane przez G. Mattino wskazują na to, że czeka nas nadal inflacja, wzrost cen towarów rolnych po inwazji Rosji na Ukrainę oraz skutki zmian klimatycznych.

Ceny produktów są bardzo wysokie i nadal będą wywierać duży wpływ na ceny dla konsumentów.

Ceny żywności w 2022 roku wzrosły o 13% wg indeksu FAO, średnia cena produktów rolnych w UE wzrosła o 23% rok do roku 2021/22, najbardziej podrożały zboża, jajka i mleko. Wzrosły też koszty opakowań, energii, płace i inne.

Re Power EU – zawiera środki nadzwyczajne na pomoc dla sektorów energochłonnych.

Zielony Ład bez wątpienia zawiera szeroki zakres opracowany przez służby KE i wpłynie na wszystkie systemy. Rolnicy mogą korzystać z tych 4 ekosystemów.

Bardziej zrównoważony system przetwórczy rolny będzie efektywniejszy dla sektora rolnego. W KE toczą się debaty ws. poprawy EZŁ, między innymi w obszarze zwiększenia zielonych/czystych inwestycji w sektorze rolnym.

Producenci żywności mają też trudności w znalezieniu pracowników – temat ten mocno wybrzmiewał podczas dyskusji.

Rozmowy dotyczyły również paktu na rzecz umiejętności – zacieśnienia współpracy z regionalnymi i krajowymi organami.

UE intensyfikuje plany handlowe. Umowa Mercosur jest coraz bliżej, są bardzo silne naciski ze strony Niemiec. Niestety sektor rolny może stać się ofiarą tej umowy.

Trwają zaawansowane rozmowy z Australią, które zdaniem strony australijskiej zakończą się jeszcze w tym roku. Natomiast jeśli chodzi o Indie – negocjacje zostaną wznowione.

Natomiast w kwestii Brazylii i umowy Mercosur  – jest kontakt z Prezydentem Lulą – żeby zobaczyć na ile Brazylia i inne kraje Mercosur zechcą odnieść się do uwag ws. zrównoważoności.

Jeśli chodzi o Europejski Fundusz na rzecz suwerenności – tu największym problemem będzie znalezienie środków finansowych na jego rzecz. Podczas tej transformacji przetwórcy będą potrzebować wsparcia i nie powinno ono pochodzić tylko z budżetu UE.

Wszyscy zwracają się do KE i mówią, że ich sektor jest ważniejszy (jako ten, który jest np. energochłonny). Dotyczy to również sektora rolnego.

Komisja nie może decydować, który jest ważniejszy – mówił ekspert. – Znaczna część finansowania pochodzić będzie ze źródeł krajowych. Finansowanie na różne sektory w różnych krajach jest inna. Ważne jest, aby wszystkie sektory przemysłowe miały wsparcie. Eco systemy rolno – spożywcze są bardzo ważne i to jest znane w KE.

Kwestia dotycząca opakowań:

Wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR) został opublikowany 30.11.2022 r. Frédérique Ries z Renew został wyznaczony na sprawozdawcę ComEnvi 11.01.2023 r. Na chwilę obecną jedynym sprawozdawcą opinii jest João Pimenta Lopes z grupy GUE/NGL. Rozporządzenie wpłynie na sektory warzyw i owoców oraz wina. Zakazano stosowania jednorazowych opakowań w przypadku mniej niż 1,5 kg świeżych warzyw i owoców, a także niekompostowalnych naklejek na warzywa i owoce dwa lata po wejściu rozporządzenia w życie.  W przypadku wina, z wyjątkiem win musujących i aromatyzowanych, obowiązkowe cele w zakresie ponownego wykorzystania opakowań będą obowiązywać w następującym zakresie: 5% od stycznia 2030 r. i 15% od stycznia 2040 r.

Rozmowa z wiceprzewodniczącym Komisji, komisarzem ds. Handlu Panem  Dombrovskisem :

Wprowadziliśmy wiele mechanizmów dotyczących zrównoważoności. Ważna jest uczciwość w handlu i chęć wykorzystania  mechanizmów, by wspierać i chronić unijne produkty i rynki przed zawirowaniami. Sytuacja geopolityczna jest coraz trudniejsza i  trzeba wspierać UE. Należy zapewnić dobre, zrównoważone wdrożenie tych mechanizmów.

W br. planowany jest przegląd wielu rozporządzeń, aby wzmóc potencjał i konkurencyjność unijnego rolnictwa, przecież eksportujemy produkty wysokiej jakości.

Jedną z ważniejszych inicjatyw wpływających na rynek rolny – są korytarze solidarnościowe.

Informacje na temat sytuacji w obszarze handlu

We wszystkich sektorach wzrastają koszty produkcji ze względu na wysokie ceny środków produkcji (nawozów, energii, pasz, opakowań), a produkcja spada w stosunku do pięcioletniej średniej. Mimo, że ceny żywności również poszły w górę, (nawet o 120% w przypadku cytrusów; +17% wołowiny; +52% wieprzowiny; i +19% drobiu), w większości sektorów wzrost ten i tak nie pozwala pokryć wyższych kosztów produkcji. Zmniejszyła się produkcja wszystkich towarów rolnych, a zwłaszcza niektórych owoców, oliwy z oliwek, ryżu, wołowiny i baraniny. Ze względu na niski poziom produkcji i wysokie ceny zwiększył się przywóz wielu towarów, np. wołowiny (+17,7%), baraniny (+14%), miodu i cukru. Na sytuację w sektorze drobiu w całej Europie wpływa ptasia grypa i przywóz produktów z Ukrainy. W krajach graniczących z Ukrainą ceny roślin oleistych i zbóż spadły ze względu na import tanich towarów z zagranicy (czasem nawet 100 euro/tonę taniej), a także ze względu na trudności logistyczne uniemożliwiające bezpośredni wywóz ukraińskich towarów do innych krajów.

Wyjazd do Brukseli na spotkania sfinansowany został z Funduszu Promocji Mleka

Opr. Agnieszka Maliszewska