Posiedzenia Prezydium Cogeca wrzesień 2024 - Polska Izba Mleka

Podczas czwartkowego posiedzenia Prezydium Cogeca Bruksela, 26 września 2024 r., Juan Corbalan został oficjalnie przyjęty na stanowisko nowego Przewodniczącego Komitetu Koordynacji Spółdzielczej (CCC). Jego wybór nastąpił po rezygnacji poprzedniej przewodniczącej, Elli Tsiforou, a proces wyborczy rozpoczął się w lipcu 2024 roku. Nowy przewodniczący będzie odpowiedzialny za kierowanie działaniami komitetu, wspierając spółdzielczość rolniczą w Unii Europejskiej.

Spotkanie Prezydium Cogeca było także okazją do omówienia nowego otoczenia instytucjonalnego Unii Europejskiej, w tym wytycznych politycznych przedstawionych przez przewodniczącą Komisji Europejskiej, Ursulę von der Leyen. Polityczne cele Komisji na lata 2024-2029 koncentrują się na wzmocnieniu konkurencyjności i zrównoważonym rozwoju sektora rolno-spożywczego. Podczas dyskusji uwaga została skierowana na wybór Christophe’a Hansena na komisarza ds. rolnictwa i żywności. W swoim liście misyjnym Hansen podkreśla potrzebę zrównoważenia konkurencyjności z ochroną interesów społeczności wiejskich. Przesłuchania kandydatów na komisarzy przed Parlamentem Europejskim planowane są na okres między 14 października a 4 listopada 2024 roku.

Sekretariat Cogeca przedstawił członkom Prezydium nową broszurę informacyjną zatytułowaną „Spółdzielnie rolne tworzą zrównoważone rozwiązania dla rolników, partnerów biznesowych i konsumentów”. Broszura podkreśla kluczową rolę spółdzielni rolniczych w budowaniu zrównoważonego systemu żywnościowego, promowaniu innowacji oraz wzmacnianiu pozycji rolników w łańcuchu dostaw.

Jednym z ważniejszych tematów poruszonych podczas spotkania była prezentacja dokumentu analitycznego dotyczącego systemu handlu emisjami (AgETS) w sektorze rolno-spożywczym. Dokument ten, przygotowany przez Grupę Roboczą Środowisko, omawia możliwości wprowadzenia AgETS w sektorze rolniczym, ale również wyraża obawy dotyczące potencjalnych negatywnych skutków dla konkurencyjności i dochodów rolników. Copa i Cogeca apelują o wprowadzenie alternatywnych rozwiązań, które zapewnią zrównoważony rozwój sektora rolnego, wspierając redukcję emisji przy jednoczesnym zachowaniu bezpieczeństwa żywnościowego i ochronie dochodów rolników.

Dla większości sektorów rolnych rok 2024 zapowiada się jako trudny. Mimo pozytywnych prognoz dotyczących upraw oliwy z oliwek i ryżu, większość innych upraw odnotowuje gorsze wyniki. Produkcja owoców, warzyw, buraków cukrowych oraz ziemniaków zmagała się z ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, presją chorób i szkodników, co znacząco wpłynęło na jakość i wielkość zbiorów. Sektor zbóż i nasion oleistych również prognozuje niskie plony – o 9% poniżej średniej z ostatnich 10 lat. Z powodu rosnących kosztów produkcji i spadku cen, wielu rolników, jak np. we Francji, spodziewa się strat – w przypadku pszenicy mówimy o ujemnym wyniku na poziomie 550 euro na hektarze.

Mimo stabilnych cen w większości sektorów hodowlanych, sytuacja pozostaje niepewna. Największe ryzyko stanowią rozwijające się choroby. W sektorze wieprzowiny wzrasta zagrożenie afrykańskim pomorem świń, a sektor wołowy zmaga się z wirusem choroby niebieskiego języka, który dotknął kraje takie jak Francja, Belgia i Niemcy. Sektory owiec i kóz również borykają się z epidemią „peste des petits ruminants”, szczególnie w Grecji i Rumunii.

Napięcia handlowe między Unią Europejską a Chinami eskalują po dochodzeniu UE w sprawie subsydiów na chińskie pojazdy elektryczne. Chińskie działania odwetowe dotknęły sektor rolno-spożywczy, zwłaszcza w branży spirytusowej, wieprzowinie i produktach mlecznych. Dochodzenia antydumpingowe i antysubsydyjne mają wpływ na takie produkty jak koniak, mięso wieprzowe oraz produkty mleczarskie. Pomimo wysiłków ze strony Komisji Europejskiej, na przykład w ramach koalicji 11 organizacji UE, konflikt nie wydaje się bliski rozwiązania. Warto podkreślić, że według zasad Światowej Organizacji Handlu (WTO), europejskie subsydia nie wpływają na konkurencyjność rynkową i mieszczą się w tzw. „zielonej strefie” WTO.

Negocjacje między Unią Europejską a krajami Mercosur dotyczące umowy handlowej nadal się komplikują, szczególnie w kontekście eksportu pojazdów elektrycznych. Choć poczyniono pewne postępy, nowe kwestie związane z dostępem do rynków rolnych, a także zastrzeżenia ze strony Francji, wciąż utrudniają zakończenie negocjacji. Jednocześnie negocjacje z Indonezją oraz innymi krajami Azji Południowo-Wschodniej postępują, choć nadal istnieją kluczowe bariery, jak kwestie dotyczące wylesiania.

Rozporządzenie UE w sprawie wylesiania (EUDR) wchodzi w życie 30 grudnia 2024 r. Mimo licznych apeli ze strony organizacji rolniczych, w tym Copa-Cogeca, o opóźnienie wdrożenia, Komisja Europejska nie przedstawiła jeszcze pełnych wytycznych prawnych. Brak tych informacji stawia przedsiębiorstwa w trudnej sytuacji i utrudnia planowanie na kolejne lata.

Unijny raport dotyczący populacji wilków, opublikowany w grudniu 2023 r., wywołał debatę wśród państw członkowskich. Propozycje zmiany załączników do Konwencji Berneńskiej, pozwalające na lepsze zarządzanie populacją wilków, spotkały się z mieszanymi reakcjami. Podczas gdy 52% państw członkowskich opowiada się za zmianami, przeciwne są m.in. Niemcy, Hiszpania i Irlandia, co może zablokować decyzję w Radzie Europejskiej.

Copa-Cogeca nadal monitoruje sytuację na rynku, a także prowadzi działania mające na celu ochronę interesów rolników w obliczu zmieniających się warunków handlowych i regulacyjnych.

***

            Tego samego dnia odbyło się wspólne posiedzenie Prezydiów Copa-Cogeca, na którym członkowie organizacji omawiali przyszłość rolnictwa Unii Europejskiej, wyniki „Dialogu strategicznego” oraz wytyczne polityczne dla sektora rolnego. Kluczowym tematem było wypracowanie wspólnej wizji zrównoważonego, konkurencyjnego i odporniejszego rolnictwa, które sprosta nadchodzącym wyzwaniom.

Podczas spotkania podsumowano 7-miesięczny proces „Dialogu strategicznego na temat przyszłości rolnictwa UE”, który zakończył się 4 września prezentacją raportu przez Przewodniczącą Komisji Europejskiej, Ursulę von der Leyen. Raport ten zawiera szereg rekomendacji, które mają kluczowe znaczenie dla przyszłości rolnictwa. Wśród nich znalazły się m.in. kwestie związane z Wspólną Polityką Rolną (WPR), zrównoważoną dietą i rolą zwierząt gospodarskich.

Sekretariat Copa-Cogeca w ostatnich dniach skierował do Przewodniczącej Komisji Europejskiej dwa pisma, podkreślając kluczowe obawy europejskich rolników. Wśród nich szczególną uwagę zwrócono na potrzeby dostosowania WPR, zapewnienia uczciwej konkurencyjności rolników oraz wzmocnienia roli hodowli zwierząt. Podkreślono, że debata na te tematy powinna być wolna od ideologii, a działania muszą być spójne, zarówno w kwestii budżetu WPR, jak i innych polityk.

Jednym z ważniejszych tematów była również propozycja powołania Europejskiej Rady ds. Rolnictwa i Żywności. Copa-Cogeca podkreśliła konieczność, aby w jej składzie znaleźli się przedstawiciele rolników i spółdzielni rolniczych, aby zagwarantować różnorodność sektora rolniczego i demokratyczne procesy decyzyjne. Przyszłe prace nad tą inicjatywą muszą być przejrzyste i spójne z dotychczasowymi organami dialogu, takimi jak grupy dialogu obywatelskiego ds. rolnictwa.

Copa-Cogeca zadeklarowała dalsze prace nad własną wizją przyszłości rolnictwa, która zostanie przedstawiona w listopadzie 2024 r. Dokument ten będzie uwzględniał dotychczasowe stanowiska Copa-Cogeca, w tym Manifest na wybory europejskie w 2024 roku, oraz rekomendacje wynikające z „Dialogu strategicznego”. Organizacja jest gotowa współpracować z Komisją Europejską, aby stworzyć strategię, która zapewni zrównoważony rozwój sektora rolnego oraz jego konkurencyjność na globalnym rynku.

Podczas dzisiejszego spotkania członkowie Prezydiów Copa-Cogeca zwrócili uwagę na istotne problemy sektora rolnego, które wymagają pilnych rozwiązań. Ogólnie komentarze wyrażają mieszane opinie: od uznania za pozytywy po liczne krytyki braku przejrzystości, przejścia do diety roślinnej i zagrożeń dla produkcji zwierzęcej. W sprawozdaniach dotyczących rolnictwa i żywności dostrzeżono zarówno pozytywne aspekty, jak i liczne wyzwania. Podkreślono znaczenie wsparcia dla rolnictwa, spółdzielni oraz potrzeby utrzymania konkurencyjności rolników. Pojawiły się jednak obawy związane z obecnym kształtem WPR, która według niektórych nie odpowiada na fundamentalne potrzeby rolników. Krytykowano również brak przejrzystości i spójności w procesie dialogu oraz ryzyko zmniejszenia wsparcia, zwłaszcza w kontekście produkcji zwierzęcej. Wskazano na potrzebę lepszej współpracy i otwartości, zwracając uwagę na konsekwencje wprowadzania zmian dotyczących konsumpcji mięsa i przyszłych strategii w sektorze rolnictwa. Mimo różnic zdań, uznano raport za ważny punkt wyjścia do dalszych dyskusji.

Copa-Cogeca podkreśla, że WPR musi być dostosowana do nowych realiów, a rolnicy potrzebują wsparcia, aby skutecznie wdrożyć zrównoważone praktyki. Transformacja sektora rolnego wymaga także większej przejrzystości i demokratycznego podejścia do podejmowania decyzji.  Copa-Cogeca wzywa do kontynuowania dialogu z Komisją Europejską, który pozwoli wypracować rozwiązania uwzględniające interesy rolników i spółdzielni w całej Unii Europejskiej.

Wymiana poglądów z dyrektorką ds. strategii i analizy polityk DG AGRI dotyczyła przyszłości rolnictwa UE. Podkreślono, że sektor rolno-spożywczy stoi w centrum polityki UE jako strategiczny zasób. Potrzebne jest odporne, zrównoważone i konkurencyjne rolnictwo, a transformacja ma być przeprowadzana wspólnie z rolnikami i organizacjami rolniczymi poprzez podejście oddolne, angażujące wszystkie ogniwa łańcucha dostaw.

***

Obecna kadencja Prezydencji Copa dobiega końca. Zgodnie ze statutem, wybory do Prezydencji, na stanowisko przewodniczącego i sześciu wiceprzewodniczących na lata 2024-2026, odbyły się przy okazji posiedzenia Prezydium 27 września 2024.

Łącznie w wyborach brało udział 11 kandydatów. Na stanowisko przewodniczącego wybrano Massimiliano Giansanti z Confederazione Generale dell’Agricoltura Italiana (Włochy). Natomiast na stanowiska wiceprzewodniczących zostali wybrani: Nikolaus Berlakovich z Landwirtschaftskammer Österreich (Austria), Franck Sander z Fédération Nationale des Syndicats d’Exploitants Agricoles (Francja), Søren Søndergard z Landbrug & Fødevarer (Dania), Pedro Barato z ASAJA (Hiszpania), Jan Doležal z Agrární Komora České Republiky (Czechy) oraz Francie Gorman z Irish Farmer’s Association (Irlandia). Polskim kandydatem do Prezydencji Copa był Wiktor Szmulewicz, Prezes  Krajowej Rady Izb Rolniczych, który kandydował zarówno na stanowisko Przewodniczącego, jak i Vice-Przewodniczącego. Nie uzyskał on jednak mandatu. Jedynym polskim akcentem w strukturach Copa-Cogeca pozostaje Agnieszka Maliszewska, która w listopadzie 2023 po raz drugi została wybrana na Pierwszą Vice-Prezydent Cogeca, uzyskując rekordową ilość głosów.